เจ้านายฝ่ายใน คือกลุ่มสตรีที่มีความสัมพันธ์อันใกล้ชิดกับพระมหากษัตริย์ จึงต้องอยู่ภายใต้กรอบกฎเกณฑ์อันเคร่งครัดเพื่อให้เหมาะสมกับพระเกียรติยศ ระเบียบปฏิบัติดังกล่าวได้รับการสืบทอดต่อกันเป็นเวลายาวนานจนกลายเป็นวัฒนธรรมแบบจารีต ด้วยความเป็นอยู่ที่ต้องแยกออกจากบุรุษเพศ ทั้งการติดต่อสื่อสารด้วยวาจาหรือสายตาเมื่อออกนอกเขตพระราชฐาน การแต่งกายในแต่ละวาระหรือการใช้สีนุ่งห่มประจำวัน รวมทั้งอาหารที่มีการจัดแต่งเครื่องเคียงประจำอาหารหลักแต่ละชนิด

        ขนบจารีตชาววังดังกล่าวเริ่มเปลี่ยนแปลงไปในสมัยรัชกาลที่ 5 จากการติดต่อกับประเทศตะวันตก ความหวาดระแวงภัยลัทธิจักรวรรดินิยม มีผลให้ไทยต้องเร่งพัฒนาประเทศให้มีความเจริญตามมาตรฐานตะวันตก ตลอดจนการรับวัฒนธรรมตะวันตกเพื่อบ่งบอกถึงความมีอารยะและความทันสมัย พระบรมวงศานุวงศ์และเจ้านายฝ่ายในคือกลุ่มแรกที่ทรงสนองต่อพระราชนิยมในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

        การแสดงตนให้สอดคล้องกับวิถีวัฒนธรรมตะวันตกยังคงสืบเนื่องต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 6 และรัชกาลที่ 7 เมื่อเจ้านายฝ่ายในหลายพระองค์ประทับที่สวนสุนันทา ยุคปลายสมัยระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ สวนสุนันทาจึงเป็นแหล่งรวมเจ้านายฝ่ายในใหญ่ที่สุด เนื่องจากพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวและพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชนิยมแบบชาวตะวันตก คือการมีภรรยาเพียงคนเดียว ราชสำนักฝ่ายในจึงมีจำนวนน้อย 

        ภาพลักษณ์ของตำหนักที่ก่อสร้างตามแบบสถาปัตยกรรมตะวันตก การแต่งกายตามความนิยมของประเทศในยุโรป การแพร่หลายของอาหารแบบตะวันตก ทำให้เป็นที่เข้าใจว่าอิทธิพลของตะวันตกครอบงำวัฒนธรรมจารีต แต่ความเปลี่ยนแปลงดังกล่าวเป็นเพียงสภาพภายนอก วิถีความเป็นอยู่ การแต่งกาย ประเภทและชนิดของอาหารยังคงเป็นแบบเดิม วัฒนธรรมจารีตซึ่งคือองค์รวมของวิถีชีวิตที่สืบทอดต่อกันมาจากยุคสู่ยุค จากสมัยสู่สมัยยังคงอยู่ โดยเฉพาะงานด้านศิลปะประดิษฐ์และอาหารชาววัง 

        นอกจากนี้การรับวัฒนธรรมตะวันตกของเจ้านายฝ่ายในก็มิใช่การถูกขู่บังคับแต่เป็นการยอมรับเพื่อแสดงถึงความมีรสนิยมหรือความทันสมัยตามมาตรฐานตะวันตก เจ้านายฝ่ายในของสวนสุนันทาซึ่งดำรงพระชนม์ตั้งแต่ยุครุ่งเรืองสูงสุดสมัยรัชกาลที่ 5 จนสิ้นสุดบทบาทเมื่อเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 จึงทรงมีส่วนสำคัญในการสืบทอดวัฒนธรรมจารีต การเลือกรับวัฒนธรรมตะวันตก และการผสมผสานวัฒนธรรมทั้งสองเข้าด้วยกันอย่างเหมาะสมกับบริบทแต่ละช่วงเวลาของสังคมไทย

        ศึกษาเรื่องราวของชาววังสวนสุนันทาที่น่าสนใจเหล่านี้ ได้จากรายงานการวิจัยเรื่อง วัฒนธรรมจารีตของชาววังสวนสุนันทาในบริบทการเปลี่ยนแปลงแบบตะวันตก ผลงานวิจัยของรองศาสตราจารย์วีณา เอี่ยมประไพ / เลขเรียกหนังสือ: ว.จ. 390.22072 ว815ร

สนใจอ่านฉบับออนไลน์ได้ที่  >>> https://tdc.thailis.or.th/tdc/browse.php?option=show...

***การเข้าใช้งานฐานข้อมูล TDC จากภายนอกมหาวิทยาลัย ต้องใช้งานผ่านระบบ VPN เท่านั้น คลิก>>> https://vpn.ssru.ac.th/ ***

หรือจองอ่านฉบับพิมพ์>>> http://www.e-lib.ssru.ac.th:8080/liberty/libraryHome.do

ที่มาของภาพ

1. ภาพเก่าลงสี : พระวิมาดาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ กรมพระสุทธาสินีนาฏ ปิยมหาราชปดิวรัดา จาก https://www.facebook.com/sphormmacolorization/posts/1476331282497692

2. พิพิธภัณฑ์อาคารสายสุทธานภดลและแหล่งการเรียนรู้ ๓ ศิลป์รัตนโกสินทร์ จาก https://www.facebook.com/.../a.15672154.../2864821113778388/