เห-มา-ยัน, ทักษิณายัน หรือ ตะวันอ้อมข้าว (Winter Solstice) เป็นวันที่กลางคืนยาวนานที่สุดในรอบปี ทำให้ประเทศทางซีกโลกเหนือจะนับวันนี้เป็นวันที่ย่างเข้าสู่ฤดูหนาว กลับกันกับประเทศทางซีกโลกใต้ซึ่งอยู่ภายใต้อิทธิพลของดวงอาทิตย์มากกว่า จึงนับเหมายันเป็นวันที่ย่างเข้าสู่ฤดูร้อน

        ปรากฎการณ์ทางดาราศาสตร์ที่สำคัญของเหมายันคือ ดวงอาทิตย์จะเคลื่อนที่จากทิศตะวันออกไปยังทิศตะวันตกโดยเยื้องไปทางทิศใต้ ทำให้ไม่ผ่านตำแหน่งเหนือศีรษะของผู้ที่อยู่ในซีกโลกเหนือ

        เหมายันเป็น 1 ใน 4 เหตุการณ์สำคัญเกี่ยวกับการขึ้นและตกของดวงอาทิตย์ในรอบปี ได้แก่ วสันตวิษุวัต ศารทวิษุวัต ครีษมายัน และเหมายัน